Informacje ogólne
Zabiegi operacyjne i diagnostyczne związane z bólem lub nieprzyjemnymi doznaniami wykonywane są w znieczuleniu. Znieczulenie jest wykonywane na stanowisku znieczulenia, którym jest sala operacyjna lub zabiegowa. W jego trakcie (niezależnie od rodzaju znieczulenia) nad zdrowiem pacjenta czuwa zespół anestezjologiczny -lekarz anestezjolog i pielęgniarka anestezjologiczna. Do jego zadań należy przede wszystkim bezpieczne przeprowadzenie pacjenta przez operację. Nadzór nad życiem pacjenta odbywa się poprzez monitorowanie czynności organizmu w sposób kliniczny (na podstawie obserwacji) i przyrządowy (z wykorzystaniem urządzeń monitorujących). Bezbolesne przeprowadzenie zabiegu możliwe jest dzięki utrzymaniu odpowiedniej głębokości znieczulenia.
Spośród rodzajów znieczulenia wyróżniamy: znieczulenie ogólne, znieczulenie przewodowe (regionalne), znieczulenie dożylne, sedację z nadzorem anestezjologicznym. Wybór rodzaju znieczulenia zależy od: charakteru operacji i jej rozległości, czasu jej trwania, stanu zdrowia pacjenta, wymaganej pozycji chorego na stole operacyjnym, możliwości wystąpienia powikłań i sposobów ich leczenia.
Przed każdym znieczuleniem lekarz anestezjolog przeprowadza konsultację anestezjologiczną. W trakcie wizyty anestezjologicznej lekarz anestezjolog zapoznaje się dokładnie ze stanem zdrowia pacjenta na podstawie: informacji zebranych od chorego lub jego rodziny, dostępnej dokumentacji medycznej, badania pacjenta i analizy wyników badań dodatkowych . W razie wątpliwości konsultujący lekarz może zlecić dodatkowe badania lub konsultacje. Ponadto lekarz zbiera wywiad na temat zażywanych leków i ewentualnych uczuleń.
Po przeprowadzeniu wywiadu i badania fizykalnego, zapoznaniu się z wynikami badań dodatkowych konsultujący anestezjolog dokonuje oceny ryzyka związanego ze znieczuleniem i wybiera odpowiedni sposób znieczulenia. Wybór rodzaju znieczulenia zależy również od zakresu i rodzaju zabiegu operacyjnego do którego pacjent jest przygotowywany.
Następnie lekarz anestezjolog informuje pacjenta o technice przeprowadzenia wybranego znieczulenia. Po przedstawieniu wszystkich informacji i udzieleniu odpowiedzi na ewentualne wątpliwości pacjent wyraża świadomą zgodę na wykonanie znieczulenia. Ostateczny wybór metody znieczulenia następuje po uzgodnieniu jej z pacjentem.
Przygotowanie do znieczulenia
Każdy pacjent, u którego przewidywane jest wykonanie znieczulenia powinien zaprzestać spożywania posiłków i płynów co najmniej na 6 godzin przed znieczuleniem. Niezastosowanie się do tej zasady grozi bardzo poważnymi powikłaniami. W czasie znieczulenia zostają zniesione fizjologiczne odruchy wymiotne umożliwiające ewakuację treści pokarmowej na zewnątrz. Przytomnej osobie nie grozi przedostanie się treści żołądkowej do tchawicy i spowodowanie tzw. zachłystu. Natomiast pacjent nieświadomy jest narażony na taką sytuację szczególnie wtedy, gdy w żołądku znajduje się treść pokarmowa. Niestrawione kęsy pokarmu mogą spowodować niedrożność dróg oddechowych (tchawicy i oskrzeli), co grozi bardzo poważnymi zaburzeniami prowadzącymi nawet do zatrzymania akcji serca. U pacjentów przygotowywanych do rozległych zabiegów operacyjnych często konieczne jest wydłużenie okresu pozostania na czczo oraz dodatkowe przygotowania np. lewatywa, leki przeczyszczające, o czym pacjent jest dokładnie poinformowany przez lekarza operującego i konsultującego anestezjologa.
Przed znieczuleniem, w dniu zabiegu, stosowana jest premedykacja. Jest to farmakologiczne przygotowanie pacjenta do znieczulenia w trybie planowym. Najczęściej w premedykacji podaje się środki farmakologiczne doustnie, które należy popić małą ilością wody (w przypadku braku możliwości podaży doustnej - leki podaje się dożylnie). Podanie premedykacji ma na celu zmniejszenie lęku, uspokojenie chorego oraz spowodowanie niepamięci zdarzeń związanych z zabiegiem, zmniejszenie zapotrzebowania na leki anestetyczne w trakcie znieczulenia. Po podaniu leku w premedykacji pacjent może odczuwać senność i suchość w ustach, ale są to objawy normalne po zastosowanych środkach. Zaleca się, aby po premedykacji pacjent pozostawał w łóżku.
Ponadto przed zabiegiem zaleca się również usunięcie z ust ewentualnej protezy zębowej, ponieważ mogłaby ona zostać uszkodzona w trakcie intubacji czy też utrudniać jej wykonanie. Zaleca się również pozostawienie na sali biżuterii (obrączka, kolczyki).
Blokada splotu szyjnego
Polega na podaniu środka znieczulenia miejscowego w pobliżu nerwów tworzących splot szyjny (boczna okolica szyi). W celu dokładnej lokalizacji splotu anestezjolog stosuje badanie palpacyjne okolicy znieczulanej, stosuje się również stymulatory nerwów obwodowych. Zarówno ucisk palcem jak i pobudzenie elektryczne może być dla pacjenta nieprzyjemne. W zależności od techniki wykonania i wyboru metody, lek miejscowo znieczulający podaje się z jednego lub kilku wkłuć. Po prawidłowym zlokalizowaniu splotu i podaniu w jego okolicę leku uzyskuje się zniesienie czucia bólu w bocznej i przedniej okolicy szyi oraz w okolicy nad obojczykiem. Pełne działanie leku uzyskuje się po 15-30 min. od jego podania i trwa 2-8 godzin, zabezpieczając pacjenta przeciwbólowo również po operacji.
Znieczulenie tego rodzaju stosuje się najczęściej w operacjach z zakresu chirurgii szyi. W tutejszym ośrodku dotyczy to głównie zabiegów naczyniowych na tętnicy szyjnej. Umożliwia ono przeprowadzenie operacji wewnątrz tętnic szyjnych przy zachowanej pełnej świadomości pacjenta, co jest konieczne w tego typu zabiegach.
W trakcie zabiegu anestezjolog rozmawia z pacjentem i monitoruje funkcje mózgu chorego poprzez okresowe nakazywanie mu głośnego liczenia lub wykonywania prostych obliczeń. Taki sposób postępowania pozwala anestezjologowi kontrolować zaopatrzenie mózg w krew. Jeśli w trakcie operacji dochodzi do spadku przepływu krwi przez mózg co objawia się zaburzeniami neurologicznymi, umożliwia to zespołowi operującemu natychmiastowe zmodyfikowanie swojego postępowania i zapobieganie powikłaniom neurologicznym. Wykonanie blokady splotu szyjnego pozwala na uniknięcie niedogodności związanych ze znieczuleniem ogólnym, podczas którego pacjent jest nieprzytomny i nie można w obiektywny sposób kontrolować tego, co dzieje się z jego układem nerwowym w trakcie znieczulenia.
Poprawne wykonanie blokady nie zawsze gwarantuje pełną bezbolesność w trakcie operacji. Wynika to ze zmienności budowy anatomicznej tej okolicy. Z tego powodu może zdarzyć się, że pacjent w trakcie zabiegu odczuwa dyskomfort, jednak można temu przeciwdziałać podając dodatkowo w okolicę rany operacyjnej niewielkie dawki środka znieczulającego. Manipulacje chirurgiczne w okolicy tętnicy szyjnej mogą prowadzić do zaburzeń ze strony układu sercowo-naczyniowego.
Blokada splotu szyjnego jest przeciwwskazana u pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia krwi, u chorych niestabilnych krążeniowo, z porażeniem nerwu przeponowego po stronie przeciwnej, w przypadku obecności objawów zakażenia w miejscu wkłucia oraz u pacjentów z niewielką rezerwą oddechową w przebiegu schorzeń układu oddechowego.
Blokada splotu szyjnego niesie pewne ryzyko wystąpienia powikłań, które wynikają zazwyczaj z bliskiego sąsiedztwa innych ważnych struktur układu nerwowego i naczyniowego.
Do możliwych powikłań zaliczamy:
- krwiak w miejscu wkłucia,
- toksyczne działanie leków ,
- zakażenie miejsca wkłucia,
- niezamierzone donaczyniowe podanie leku,
- uszkodzenie dużych naczyń szyjnych,
- niezamierzone podanie leku do kanału kręgowegoi w konsekwencji tzw. „całkowite znieczulenie rdzeniowe”, uszkodzenie rdzenia kręgowego,
- przypadkowe nakłucie opłucnej,
- przypadkowe nakłucie krtani/tchawicy,
- odma opłucnowa, jednostronny zespół Hornera (przemijające, czasowe, jednostronne porażenie nerwów współczulnych objawiające się opadnięciem powieki, zwężeniem źrenicy, zapadnięciem gałki ocznej do oczodołu),
- porażenie nerwu przeponowego,
- porażenie nerwu krtaniowego wstecznego z następczą chrypką.
- Drukuj
- Powrót
