Informacje ogólne
Zabiegi operacyjne i diagnostyczne związane z bólem lub nieprzyjemnymi doznaniami wykonywane są w znieczuleniu. Znieczulenie jest wykonywane na stanowisku znieczulenia, którym jest sala operacyjna lub zabiegowa. W jego trakcie (niezależnie od rodzaju znieczulenia) nad zdrowiem pacjenta czuwa zespół anestezjologiczny -lekarz anestezjolog i pielęgniarka anestezjologiczna. Do jego zadań należy przede wszystkim bezpieczne przeprowadzenie pacjenta przez operację. Nadzór nad życiem pacjenta odbywa się poprzez monitorowanie czynności organizmu w sposób kliniczny (na podstawie obserwacji) i przyrządowy (z wykorzystaniem urządzeń monitorujących). Bezbolesne przeprowadzenie zabiegu możliwe jest dzięki utrzymaniu odpowiedniej głębokości znieczulenia.
Spośród rodzajów znieczulenia wyróżniamy: znieczulenie ogólne, znieczulenie przewodowe (regionalne), znieczulenie dożylne, sedację z nadzorem anestezjologicznym. Wybór rodzaju znieczulenia zależy od: charakteru operacji i jej rozległości, czasu jej trwania, stanu zdrowia pacjenta, wymaganej pozycji chorego na stole operacyjnym, możliwości wystąpienia powikłań i sposobów ich leczenia.
Przed każdym znieczuleniem lekarz anestezjolog przeprowadza konsultację anestezjologiczną. W trakcie wizyty anestezjologicznej lekarz anestezjolog zapoznaje się dokładnie ze stanem zdrowia pacjenta na podstawie: informacji zebranych od chorego lub jego rodziny, dostępnej dokumentacji medycznej, badania pacjenta i analizy wyników badań dodatkowych . W razie wątpliwości konsultujący lekarz może zlecić dodatkowe badania lub konsultacje. Ponadto lekarz zbiera wywiad na temat zażywanych leków i ewentualnych uczuleń.
Po przeprowadzeniu wywiadu i badania fizykalnego, zapoznaniu się z wynikami badań dodatkowych konsultujący anestezjolog dokonuje oceny ryzyka związanego ze znieczuleniem i wybiera odpowiedni sposób znieczulenia. Wybór znieczulenia zależy również od zakresu i rodzaju zabiegu operacyjnego, do którego pacjent jest przygotowywany.
Następnie lekarz anestezjolog informuje pacjenta o technice przeprowadzenia wybranego znieczulenia. Po przedstawieniu wszystkich informacji i udzieleniu odpowiedzi na ewentualne wątpliwości pacjent wyraża świadomą zgodę na wykonanie znieczulenia. Ostateczny wybór metody znieczulenia następuje po uzgodnieniu jej z pacjentem.
Przygotowanie do znieczulenia
Każdy pacjent, u którego przewidywane jest wykonanie znieczulenia powinien zaprzestać spożywania posiłków i płynów co najmniej na 6 godzin przed znieczuleniem. Niezastosowanie się do tej zasady grozi bardzo poważnymi powikłaniami. W czasie znieczulenia zostają zniesione fizjologiczne odruchy wymiotne umożliwiające ewakuację treści pokarmowej na zewnątrz. Przytomnej osobie nie grozi przedostanie się treści żołądkowej do tchawicy i spowodowanie tzw. zachłystu. Natomiast pacjent nieświadomy jest narażony na taką sytuację szczególnie wtedy, gdy w żołądku znajduje się treść pokarmowa. Niestrawione kęsy pokarmu mogą spowodować niedrożność dróg oddechowych (tchawicy i oskrzeli), co grozi bardzo poważnymi zaburzeniami prowadzącymi nawet do zatrzymania akcji serca. U pacjentów przygotowywanych do rozległych zabiegów operacyjnych często konieczne jest wydłużenie okresu pozostania na czczo oraz dodatkowe przygotowania np. lewatywa, leki przeczyszczające, o czym pacjent jest dokładnie poinformowany przez lekarza operującego i konsultującego anestezjologa.
Przed znieczuleniem, w dniu zabiegu, stosowana jest premedykacja. Jest to farmakologiczne przygotowanie pacjenta do znieczulenia w trybie planowym. Najczęściej w premedykacji podaje się środki farmakologiczne doustnie, które należy popić małą ilością wody (w przypadku braku możliwości podaży doustnej - leki podaje się dożylnie). Podanie premedykacji ma na celu zmniejszenie lęku, uspokojenie chorego oraz spowodowanie niepamięci zdarzeń związanych z zabiegiem, zmniejszenie zapotrzebowania na leki anestetyczne w trakcie znieczulenia. Po podaniu leku w premedykacji pacjent może odczuwać senność i suchość w ustach, ale są to objawy normalne po zastosowanych środkach. Zaleca się, aby po premedykacji pacjent pozostawał w łóżku.
Ponadto przed zabiegiem zaleca się również usunięcie z ust ewentualnej protezy zębowej, ponieważ mogłaby ona zostać uszkodzona w trakcie intubacji czy też utrudniać jej wykonanie. Zaleca się również pozostawienie na sali biżuterii (obrączka, kolczyki).
Blokada splotu ramiennego
Blokada splotu ramiennego jest jednym z najczęściej stosowanych znieczuleń regionalnych. Ten rodzaj znieczulenia stosuje się do zabiegów ortopedycznych i z zakresu chirurgii miękkiej w obrębie kończyny górnej – barku, ramienia, łokcia, przedramienia, nadgarstka i dłoni. Polega ona na podaniu leku miejscowo znieczulającego w okolicę nerwów tworzących splot barkowy.
W zależności od rozległości zabiegu i doświadczenia anestezjologa, blokadę splotu ramiennego można wykonać w kilku miejscach. Igłę ze środkiem znieczulającym można wprowadzić w okolicy bocznej szyi (tzw. dostęp szyjny lub dostęp „Winniego”), nad środkową częścią obojczyka (tzw. dostęp nadobojczykowy), pod środkową częścią obojczyka (tzw. dostęp podobojczykowy) lub w dole pachowym (tzw. dostęp pachowy). W tutejszym ośrodku, ze względu na małe ryzyko powikłań, najczęściej wykonywana jest blokada splotu ramiennego z dostępu pachowego. Znieczulenie z dostępu pachowego nie obejmuje struktur anatomicznych ramienia, co ogranicza wskazania do jego wykonania.
Przebieg znieczulenia we wszystkich dostępach blokad splotu barkowego jest w zasadzie podobny. Po przygotowaniu leków i sprzętu okolica wkłucia zostaje umyta środkiem odkażającym (szyja, pacha lub skóra okolicy obojczyka). Następnie wprowadza się igłę celem lokalizacji splotu nerwowego. Może się zdarzyć, że w momencie zakładania blokady pacjent poczuje w kończynie górnej przechodzący przez nią "prąd", podobny jak przy uderzeniu się w łokieć. Jest to normalne, chwilowe zjawisko w czasie zakładania blokady. Celem dokładniejszej lokalizacji splotu używa się specjalnych stymulatorów nerwów obwodowych. Możliwa jest również lokalizacja struktur nerwowych przy pomocy aparatu USG. Po zlokalizowaniu splotu podaje się w jego okolicę lek miejscowo znieczulający. Początek znieczulenia obserwowany jest po upływie 15 – 30 minut – kończyna górna zaczyna robić się ciężka i „drętwa”, nie można nią poruszać. Czas działania znieczulenia to ok. 4 – 8 godzin. Często zdarza się, że okres bezbolesności przeciąga się nawet i na kilkanaście godzin po zabiegu.
W trakcie znieczulenia świadomość pacjenta zostaje zachowana, możliwe jest jej ograniczenie poprzez dożylne podanie leków.
Przeciwwskazaniami do wykonywania blokady splotu ramiennego są: zaburzenia krzepnięcia krwi, brak zgody pacjenta, brak współpracy z pacjentem, zmiany skórne o charakterze zapalnym w miejscu wkłucia, uczulenie na środki znieczulenia miejscowego.
Jak każde znieczulenie, również blokada splotu ramiennego obarczona jest ryzykiem powikłań, z reguły niezagrażających życiu. Zaliczamy do nich:
- powstanie krwiaka w miejscu wkłucia,
- niezamierzone nakłucie tętnicy,
- donaczyniowe podanie leku znieczulającego,
- nakłucie opłucnej, wprowadzenie zakażenia w miejsce wkłucia,
- uszkodzenie nerwów i innych okolicznych struktur,
- reakcja alergiczna na środki znieczulenia miejscowego, wystąpienie niepełnej blokady (może wtedy zaistnieć konieczność poszerzenia znieczulenia o dodatkowe leki przeciwbólowe podawane dożylnie, a niekiedy nawet konwersję znieczulenia do znieczulenia ogólnego).
Zachowanie dobrej współpracy na linii pacjent-anestezjolog oraz stosowanie technik pomocniczych (elektrostymulacja, USG) pozwala zminimalizować ryzyko powikłań.
- Drukuj
- Powrót
