Informacje ogólne
Zabiegi operacyjne i diagnostyczne związane z bólem lub nieprzyjemnymi doznaniami wykonywane są w znieczuleniu. Znieczulenie jest wykonywane na stanowisku znieczulenia, którym jest sala operacyjna lub zabiegowa. W jego trakcie (niezależnie od rodzaju znieczulenia) nad zdrowiem pacjenta czuwa zespół anestezjologiczny -lekarz anestezjolog i pielęgniarka anestezjologiczna. Do jego zadań należy przede wszystkim bezpieczne przeprowadzenie pacjenta przez operację. Nadzór nad życiem pacjenta odbywa się poprzez monitorowanie czynności organizmu w sposób kliniczny (na podstawie obserwacji) i przyrządowy (z wykorzystaniem urządzeń monitorujących). Bezbolesne przeprowadzenie zabiegu możliwe jest dzięki utrzymaniu odpowiedniej głębokości znieczulenia.
Spośród rodzajów znieczulenia wyróżniamy: znieczulenie ogólne, znieczulenie przewodowe (regionalne), znieczulenie dożylne, sedację z nadzorem anestezjologicznym. Wybór rodzaju znieczulenia zależy od: charakteru operacji i jej rozległości, czasu jej trwania, stanu zdrowia pacjenta, wymaganej pozycji chorego na stole operacyjnym, możliwości wystąpienia powikłań i sposobów ich leczenia.
Przed każdym znieczuleniem lekarz anestezjolog przeprowadza konsultację anestezjologiczną. W trakcie wizyty anestezjologicznej lekarz anestezjolog zapoznaje się dokładnie ze stanem zdrowia pacjenta na podstawie: informacji zebranych od chorego lub jego rodziny, dostępnej dokumentacji medycznej, badania pacjenta i analizy wyników badań dodatkowych . W razie wątpliwości konsultujący lekarz może zlecić dodatkowe badania lub konsultacje. Ponadto lekarz zbiera wywiad na temat zażywanych leków i ewentualnych uczuleń.
Po przeprowadzeniu wywiadu i badania fizykalnego, zapoznaniu się z wynikami badań dodatkowych konsultujący anestezjolog dokonuje oceny ryzyka związanego ze znieczuleniem i wybiera odpowiedni sposób znieczulenia. Wybór znieczulenia zależy również od zakresu i rodzaju zabiegu operacyjnego, do którego pacjent jest przygotowywany.
Następnie lekarz anestezjolog informuje pacjenta o technice przeprowadzenia wybranego znieczulenia. Po przedstawieniu wszystkich informacji i udzieleniu odpowiedzi na ewentualne wątpliwości pacjent wyraża świadomą zgodę na wykonanie znieczulenia. Ostateczny wybór metody znieczulenia następuje po uzgodnieniu jej z pacjentem.
Przygotowanie do znieczulenia
Każdy pacjent, u którego przewidywane jest wykonanie znieczulenia powinien zaprzestać spożywania posiłków i płynów co najmniej na 6 godzin przed znieczuleniem. Niezastosowanie się do tej zasady grozi bardzo poważnymi powikłaniami. W czasie znieczulenia zostają zniesione fizjologiczne odruchy wymiotne umożliwiające ewakuację treści pokarmowej na zewnątrz. Przytomnej osobie nie grozi przedostanie się treści żoładkowej do tchawicy i spowodowanie tzw. zachłystu. Natomiast pacjent nieświadomy jest narażony na taką sytuację szczególnie wtedy, gdy w żołądku znajduje się treść pokarmowa. Niestrawione kęsy pokarmu mogą spowodować niedrożność dróg oddechowych (tchawicy i oskrzeli), co grozi bardzo poważnymi zaburzeniami prowadzącymi nawet do zatrzymania akcji serca. U pacjentów przygotowywanych do rozległych zabiegów operacyjnych często konieczne jest wydłużenie okresu pozostania na czczo oraz dodatkowe przygotowania np. lewatywa, leki przeczyszczające, o czym pacjent jest dokładnie poinformowany przez lekarza operującego i konsultującego anestezjologa.
Przed znieczuleniem, w dniu zabiegu, stosowana jest premedykacja. Jest to farmakologiczne przygotowanie pacjenta do znieczulenia w trybie planowym. Najczęściej w premedykacji podaje się środki farmakologiczne doustnie, które należy popić małą ilością wody (w przypadku braku możliwości podaży doustnej - leki podaje się dożylnie). Podanie premedykacji ma na celu zmniejszenie lęku, uspokojenie chorego oraz spowodowanie niepamięci zdarzeń związanych z zabiegiem, zmniejszenie zapotrzebowania na leki anestetyczne w trakcie znieczulenia. Po podaniu leku w premedykacji pacjent może odczuwać senność i suchość w ustach, ale są to objawy normalne po zastosowanych środkach. Zaleca się, aby po premedykacji pacjent pozostawał w łóżku.
Ponadto przed zabiegiem zaleca się również usunięcie z ust ewentualnej protezy zębowej, ponieważ mogłaby ona zostać uszkodzona w trakcie intubacji czy też utrudniać jej wykonanie. Zaleca się również pozostawienie na sali biżuterii (obrączka, kolczyki).
Blokady obwodowe
– znieczulenie nerwów i splotów nerwowych
Znieczulenie nerwów lub splotów nerwowych to znieczulenie struktur nerwowych odpowiedzialnych za unerwienie poszczególnych rejonów ciała. Umożliwia to bezbolesne przeprowadzenie zabiegu z zachowaniem pełnej świadomości pacjenta. Taki rodzaj znieczulenia tylko nieznacznie wpływa na czynność układu krążenia i oddychania, dlatego jest preferowany u osób z podwyższonym ryzykiem znieczulenia (pacjentów obciążonych innymi chorobami towarzyszącymi) oraz polecany do zabiegów w trybie ambulatoryjnym (jednodniowym).
Blokada obwodowa polega na podaniu środka miejscowo znieczulającego w okolice włókien i/lub splotów nerwowych, co prowadzi do odwracalnego przerwania przewodnictwa nerwowego w zaopatrywanych przez nie okolicach ciała. Lek można podać jednorazowo za pomocą zwykłej igły lub w sposób powtarzany przez założony czasowo w okolicę splotu cewnik. W celu precyzyjnej lokalizacji splotów nerwowych wykorzystuje się niekiedy stymulatory oraz techniki ultrasonograficzne. Efektem blokady jest zniesienie czucia bólu i temperatury oraz utrata możliwości ruchu w znieczulonej części ciała. W zależności od rodzaju użytego leku oraz techniki wykonania działanie to utrzymuje się od kilku do kilkunastu godzin. W trakcie znieczulenia pacjent pozostaje przytomny.
Blokada obwodowa jest dość bezpieczną metodą znieczulenia, wymaga od anestezjologa umiejętności technicznych, doświadczenia i znajomości anatomii. Bywa także czasochłonna, dlatego ze strony pacjenta wymaga cierpliwości i współpracy.
Do najczęściej wykonywanych blokad obwodowych należą: blokada splotu ramiennego oraz blokada splotu szyjnego, można również znieczulić okolice unerwiane przez poszczególne nerwy (blokada nerwu łokciowego, pośrodkowego, promieniowego, strzałkowego, piszczelowego, udowego, trójdzielnego, itp).
Do najczęstszych powikłań należą:
- niewystarczająca blokada,
- krwiak w miejscu ukłucia, śródnerwowe lub donaczyniowe podanie leku,
- przypadkowe nakłucie i/lub uszkodzenie struktur sąsiadujących.
Często wynikają one z odmienności budowy i przebiegu struktur anatomicznych u znieczulanej osoby. Jeżeli w trakcie zabiegu zaistnieje konieczność poszerzenia zakresu operacji i blokada obwodowa okaże się niewystarczająca, koniecznym może być rozszerzenie postępowania anestezjologicznego do znieczulenia ogólnego włącznie.
Istnieją również przeciwwskazania do wykonania blokady obwodowej. Są to:
- brak zgody pacjenta,
- brak współpracy ze strony chorego, zakażenie w miejscu wkłucia,
- obecność zaburzeń krzepnięcia.
Ponadto blokady obwodowe zarezerwowane są dla dość wąskiej grupy zabiegów i dotyczą najczęściej operacji w zakresie kończyny górnej (przedramię, nadgarstek, dłoń, palce, rzadziej bark i ramię) i dolnej (staw skokowy, stopa) oraz chirurgii szyi, powszechnie stosowane są również w stomatologii.
- Drukuj
- Powrót
