Informacje ogólne:
Zabiegi operacyjne i diagnostyczne związane z bólem lub nieprzyjemnymi doznaniami wykonywane są w znieczuleniu. Znieczulenie jest wykonywane na stanowisku znieczulenia, którym jest sala operacyjna lub zabiegowa. W jego trakcie (niezależnie od rodzaju znieczulenia) nad zdrowiem pacjenta czuwa zespół anestezjologiczny -lekarz anestezjolog i pielęgniarka anestezjologiczna. Do jego zadań należy przede wszystkim bezpieczne przeprowadzenie pacjenta przez operację. Nadzór nad życiem pacjenta odbywa się poprzez monitorowanie czynności organizmu w sposób kliniczny (na podstawie obserwacji) i przyrządowy (z wykorzystaniem urządzeń monitorujących). Bezbolesne przeprowadzenie zabiegu możliwe jest dzięki utrzymaniu odpowiedniej głębokości znieczulenia.
Spośród rodzajów znieczulenia wyróżniamy: znieczulenie ogólne, znieczulenie przewodowe (regionalne), znieczulenie dożylne, sedację z nadzorem anestezjologicznym. Wybór rodzaju znieczulenia zależy od: charakteru operacji i jej rozległości, czasu jej trwania, stanu zdrowia pacjenta, wymaganej pozycji chorego na stole operacyjnym, możliwości wystąpienia powikłań i sposobów ich leczenia.
Przed każdym znieczuleniem lekarz anestezjolog przeprowadza konsultację anestezjologiczną. W trakcie wizyty anestezjologicznej lekarz anestezjolog zapoznaje się dokładnie ze stanem zdrowia pacjenta na podstawie: informacji zebranych od chorego lub jego rodziny, dostępnej dokumentacji medycznej, badania pacjenta i analizy wyników badań dodatkowych . W razie wątpliwości konsultujący lekarz może zlecić dodatkowe badania lub konsultacje. Ponadto lekarz zbiera wywiad na temat zażywanych leków i ewentualnych uczuleń.
Po przeprowadzeniu wywiadu i badania fizykalnego, zapoznaniu się z wynikami badań dodatkowych konsultujący anestezjolog dokonuje oceny ryzyka związanego ze znieczuleniem i wybiera odpowiedni sposób znieczulenia. Wybór znieczulenia zależy również od zakresu i rodzaju zabiegu operacyjnego, do którego pacjent jest przygotowywany.
Następnie lekarz anestezjolog informuje pacjenta o technice przeprowadzenia wybranego znieczulenia. Po przedstawieniu wszystkich informacji i udzieleniu odpowiedzi na ewentualne wątpliwości pacjent wyraża świadomą zgodę na wykonanie znieczulenia. Ostateczny wybór metody znieczulenia następuje po uzgodnieniu jej z pacjentem.
Przygotowanie do znieczulenia:
Każdy pacjent, u którego przewidywane jest wykonanie znieczulenia powinien zaprzestać spożywania posiłków i płynów co najmniej na 6 godzin przed znieczuleniem. Niezastosowanie się do tej zasady grozi bardzo poważnymi powikłaniami. W czasie znieczulenia zostają zniesione fizjologiczne odruchy wymiotne umożliwiające ewakuację treści pokarmowej na zewnątrz. Przytomnej osobie nie grozi przedostanie się treści żołądkowej do tchawicy i spowodowanie tzw. zachłystu. Natomiast pacjent nieświadomy jest narażony na taką sytuację szczególnie wtedy, gdy w żołądku znajduje się treść pokarmowa. Niestrawione kęsy pokarmu mogą spowodować niedrożność dróg oddechowych (tchawicy i oskrzeli), co grozi bardzo poważnymi zaburzeniami prowadzącymi nawet do zatrzymania akcji serca. U pacjentów przygotowywanych do rozległych zabiegów operacyjnych często konieczne jest wydłużenie okresu pozostania na czczo oraz dodatkowe przygotowania np. lewatywa, leki przeczyszczające, o czym pacjent jest dokładnie poinformowany przez lekarza operującego i konsultującego anestezjologa.
Przed znieczuleniem, w dniu zabiegu, stosowana jest premedykacja. Jest to farmakologiczne przygotowanie pacjenta do znieczulenia w trybie planowym. Najczęściej w premedykacji podaje się środki farmakologiczne doustnie, które należy popić małą ilością wody (w przypadku braku możliwości podaży doustnej - leki podaje się dożylnie). Podanie premedykacji ma na celu zmniejszenie lęku, uspokojenie chorego oraz spowodowanie niepamięci zdarzeń związanych z zabiegiem, zmniejszenie zapotrzebowania na leki anestetyczne w trakcie znieczulenia. Po podaniu leku w premedykacji pacjent może odczuwać senność i suchość w ustach, ale są to objawy normalne po zastosowanych środkach. Zaleca się, aby po premedykacji pacjent pozostawał w łóżku.
Ponadto przed zabiegiem zaleca się również usunięcie z ust ewentualnej protezy zębowej, ponieważ mogłaby ona zostać uszkodzona w trakcie intubacji czy też utrudniać jej wykonanie. Zaleca się również pozostawienie na sali biżuterii (obrączka, kolczyki).
Znieczulenie podpajęczynówkowe:
Znieczulenie podpajęczynówkowe wykonuje się do operacji na kończynach dolnych, kroczu, podbrzuszu, gdy czas przewidywanej operacji jest dłuższy niż 10 min i krótszy niż3-4 godziny, co związane jest z czasem utrzymywania się znieczulenia.
Ten typ znieczulenia należy do znieczuleń przewodowych (centralnych), w których uzyskujemy czasowe i odwracalne przerwanie przewodnictwa nerwowego zarówno czuciowego jak i ruchowego co skutkuje brakiem bólu, czucia temperatury, dotyku jak i możliwości ruchu w obszarze znieczulonym. Opisane efekty uzyskuje się po podaniu leków miejscowo znieczulających do rdzeniowej przestrzeni podpajęczynówkowej znajdującej się między oponą miękką i twardą do płynu mózgowo rdzeniowego w okolicy lędźwiowej kręgosłupa (na wysokości L3-L4 lub L4-L5).U większości dorosłych rdzeń kręgowy (stożek rdzeniowy) kończy się na wysokości przestrzeni L1-L2, tak więc nakłucie poniżej zapobiega przypadkowemu uszkodzeniu rdzenia i wynikającym z niego konsekwencjom. Samo nakłucie przeprowadza się na sali operacyjnej w warunkach pełnej jałowości( po kilkukrotnym odkażeniu okolicy wkłucia i obłożeniu jałowymi serwetami).
Najczęściej znieczulenie odbywa się w pozycji siedzącej, ale możliwe i czasem wykorzystywana jest również pozycja leżąca na boku. Po wykonaniu znieczulenia pacjenta układa się na stole operacyjnym i w czasie od 5 do ok.30 min kontroluje się zakres znieczulenia. Jest to czas wystarczający do uzyskania oczekiwanego efektu znieczulenia. Podanie leków oprócz zamierzonej blokady ruchowej i czuciowej pozwalającej wykonać zabieg operacyjny powoduje również skutki ogólne, z których najistotniejsze znaczenie dla bezpieczeństwa pacjenta ma wpływ na układ krążenia z możliwym spadkiem ciśnienia krwi, rzutu minutowego oraz oporu naczyniowego. Spowodowane jest to blokadą włókien nerwowych kurczących naczynia i włókien unerwiających serce. Rzadziej blokada nerwowa może powodować zablokowanie włókien nerwów piersiowych i nerwu przeponowego, co może skutkować utrudnieniem oddychania i dusznością. W celu rozpoznania mogących wystąpić zagrożeń i skutecznie im przeciwdziałać pacjent od momentu przyjazdu na salę operacyjną do czasu jej opuszczenia ma monitorowane wszystkie istotne parametry życiowe (tętno, ciśnienie tętnicze, rytm serca, wysycenie tkanek tlenem).
Przeciwwskazaniami do wykonania tego rodzaju znieczulenia są:
- brak zgody pacjenta,
- zaburzenia krzepnięcia krwi wynikające z zażywanych leków lubuwarunkowane chorobą pacjenta,
- niektóre schorzenia neurologiczne,
- posocznica,
- wstrząs,
- niektóre schorzenia układu krążenia.
Znieczulenie podpajęczynówkowe, jak każda metoda znieczulenia, obarczone jest określonym ryzykiem i możliwością wystąpienia objawów niepożądanych. Obserwowane powikłania dzieli się na wczesne, mogące wystąpić już w trakcie jego przeprowadzenia i bezpośrednio po zakończeniu oraz późne pojawiające się od kilku godzin, a nawet dni po znieczuleniu.
Do powikłań wczesnych należą:
spadek ciśnienia tętniczego krwi, nudności, wymioty i bardzo rzadko obserwowane całkowite znieczulenie podpajęczynówkowe. Do tego powikłania częściej może dojść po wykonaniu znieczulenia przewodowego zewnątrzoponowego przy niezamierzonym podaniu do przestrzeni podpajęczynówkowej dużej dawki (ok.4 razy większej niż przy znieczuleniu podpajęczynówkowym) środka miejscowo znieczulającego, a także w znieczuleniu podpajęczynówkowym przy nieprawidłowym ułożeniu pacjenta lub złym oszacowaniu podanej dawki środka. W tych sytuacjach pełne monitorowanie, właściwa aparatura i wykwalifikowany anestezjolog może zapobiec powstaniu stanu zagrożenia życia.
Do późnych powikłań znieczulenia podpajęczynówkowego należą:
bóle głowy, pleców, zatrzymanie moczu, powikłania neurologiczne.
Popunkcyjne bóle głowy należą do najczęstszych powikłań tego znieczulenia. Występują z częstością 1-9%, z przewagą u ludzi młodych płci żeńskiej. Bóle pojawiają się w okolicy potylicznej i czołowej, zależą od pozycji chorego i nasilają się w pozycji stojącej. Leczenie ma charakter objawowy. W większości przypadków dolegliwości samoistnie ustępują po kilku dniach. Do najistotniejszych elementów profilaktyki bólu głowy należą: stosowanie możliwie najcieńszych igieł punkcyjnych, prawidłowa i nietraumatyczna technika wykonania znieczulenia oraz pozostanie w pozycji leżącej, bez unoszenia głowy przez
12 godzin po znieczuleniu.
Powikłania neurologiczne występują najrzadziej (z częstością ok.1:100000- 1:220000znieczuleń), ale mają najpoważniejsze następstwa. Należą do nich: krwiak w kanale kręgowym, ropień, zapalenie opon, zapalenie rdzenia, zespół ogona końskiego z nietrzymaniem moczu i stolca. Powikłania te czasami mogą wymagać interwencji neurochirurgicznej.
- Drukuj
- Powrót