Przygotowanie do znieczulenia:
Każdy pacjent, u którego przewidywane jest wykonanie znieczulenia powinien zaprzestać spożywania posiłków i płynów co najmniej na 6 godzin przed znieczuleniem. Niezastosowanie się do tej zasady grozi bardzo poważnymi powikłaniami. W czasie znieczulenia zostają zniesione fizjologiczne odruchy wymiotne umożliwiające ewakuację treści pokarmowej na zewnątrz. Przytomnej osobie nie grozi przedostanie się treści żołądkowej do tchawicy i spowodowanie tzw. zachłyśnięcia treścią pokarmową. Natomiast pacjent nieświadomy jest narażony na taką sytuację szczególnie wtedy, gdy w żołądku znajduje się treść pokarmowa. Niestrawione kęsy pokarmu mogą spowodować niedrożność dróg oddechowych (tchawicy i oskrzeli), co grozi bardzo poważnymi zaburzeniami prowadzącymi nawet do zatrzymania akcji serca. U pacjentów przygotowywanych do rozległych zabiegów operacyjnych często konieczne jest wydłużenie okresu pozostania na czczo oraz dodatkowe przygotowania np. lewatywa, leki przeczyszczające, o czym pacjent jest dokładnie poinformowany przez lekarza operującego i konsultującego anestezjologa.
Przed znieczuleniem, w dniu zabiegu, stosowana jest premedykacja. Jest to farmakologiczne przygotowanie pacjenta do znieczulenia w trybie planowym. Najczęściej w premedykacji podaje się środki farmakologiczne doustnie, które należy popić małą ilością wody (w przypadku braku możliwości podaży doustnej - leki podaje się dożylnie). Podanie premedykacji ma na celu zmniejszenie lęku, uspokojenie chorego oraz spowodowanie niepamięci zdarzeń związanych z zabiegiem, zmniejszenie zapotrzebowania na leki anestetyczne w trakcie znieczulenia. Po podaniu leku w premedykacji pacjent może odczuwać senność i suchość w ustach, ale są to objawy normalne po zastosowanych środkach. Zaleca się, aby po premedykacji pacjent pozostawał w łóżku.
Ponadto przed zabiegiem zaleca się również usunięcie z ust ewentualnej protezy zębowej, ponieważ mogłaby ona zostać uszkodzona w trakcie intubacji czy też utrudniać jej wykonanie. Zaleca się również pozostawienie na sali biżuterii (obrączka, kolczyki).
Sedacja
Sedacja to uspokojenie, złagodzenie niepokoju i strachu pacjenta poprzez obniżenie aktywności ośrodkowego układu nerwowego z zachowaniem świadomości. Uzyskuje się ją poprzez podanie, najczęściej dożylnie, odpowiednich leków z grupy benzodiazepin lub środków znieczulenia ogólnego. Stosuje się ją np. do badań endoskopowych, jak również może być wykorzystywana w połączeniu ze znieczuleniem miejscowym i zastosowaniem dożylnym silnych leków przeciwbólowych z grupy opioidów (sedoanalgezja) przy niektórych mniej inwazyjnych zabiegach chirurgicznych (np. udrożnienie tętnicy, endowaskularne leczenie tętniaków aorty) i laryngologicznych (usunięcie migdałków podniebiennych).
Zachowanie świadomości pozwala na współpracę z operatorem, konieczną przy niektórych zabiegach. Sedacja może mieć różny stopień i przy jej pogłębieniu może dojść do zamierzonego, bądź niekontrolowanego przejścia w stan snu i znieczulenia dożylnego.
Procedurę wykonuje się w warunkach sali operacyjnej lub pomieszczeniach zapewniających monitorowanie i pełne zabezpieczenie anestezjologiczne podstawowych funkcji życiowych pacjenta.
Po podłączeniu monitora i założeniu dojścia dożylnego podaje się leki, obserwując stan pacjenta. Po zakończonym zabiegu i ocenie stanu ogólnego i neurologicznego pacjenta zespół anestezjologiczny przekazuje chorego na oddział macierzysty.
Najczęściej występujące powikłania tego rodzaju znieczulenia to: niezamierzona utrata przytomności z niedrożnością dróg oddechowych i bezdechem, spadek ciśnienia tętniczego, zaburzenia rytmu serca, niepożądane reakcje na leki. Ze względu na ryzyko niedrożności dróg oddechowych (stan zagrożenia życia) procedura sedacji prowadzona jest przez lekarza anestezjologa.
Znieczulenie dożylne
Do krótko trwających zabiegów , o niewielkiej rozległości możliwe jest podanie leków znieczulenia drogą dożylną. Pacjent zasypia, zachowany jest własny oddech wspomagany tlenoterapią. Zachowane są odruchy obronne z dróg oddechowych np. połykanie, kaszel. Po podłączeniu monitora i założeniu dojścia dożylnego podaje się leki, stale obserwując stan pacjenta.
Podczas tego rodzaju znieczulenia pacjent narażony jest na ryzyko niedrożności dróg oddechowych i zachłyśnięcie, dlatego procedura ta wykonywana jest na stanowisku znieczulenia ogólnego, wyposażonego w odpowiednią aparaturę monitorującą i umożliwiającą przeprowadzenie zabiegów ratujących życie włącznie z intubacją dotchawiczą i oddechem kontrolowanym.
Do pozostałych powikłań należą: depresja układu krążenia, reakcje uczuleniowe.
Po zakończonym zabiegu i ocenie stanu ogólnego i neurologicznego pacjenta, zespół anestezjologiczny przekazuje chorego na oddział macierzysty.
Znieczulenie ogólne
Znieczulenie ogólne bywa czasami nazywane narkozą. Znieczulenie odbywa się na sali operacyjnej. Przed przystąpieniem do znieczulenia anestezjolog podłącza aparaturę monitorującą, która w sposób ciągły monitoruje stan pacjenta podczas znieczulenia. Aparatura monitorującą zawiera: elektrokardiograf, którego elektrody umieszcza się na klatce piersiowej, nieinwazyjny pomiar utlenowania krwi (w tym celu zakłada się odpowiedni czujnik na palec ręki i podłącza do pulsoxymetru) a także ciśnienie tętnicze krwi. Zastosowanie znieczulenia ogólnego wymaga specjalnego aparatu umożliwiającego wykonanie takiej procedury. Zawsze zakłada się kaniulę (wenflon) do żyły, przez którą w czasie znieczulenia można podawać leki. Kaniulę umocowuje się plastrami do skóry, aby zapobiec jej przypadkowemu wysunięciu się z żyły. Rodzaj kaniuli (wykonana jest z giętkiego plastiku) pozwala na poruszanie kończyną bez obawy uszkodzenia żyły. Do kaniuli umieszczonej w żyle podłączyć można wlew z odpowiednim płynem, zwany kroplówką. Po przeprowadzeniu przygotowań zespół anestezjologiczny przystępuje do właściwego znieczulenia.
Znieczulenie ogólne dotchawicze zostało podzielone na cztery etapy:
1. indukcję, czyli wprowadzenie do znieczulenia.
2. intubację tchawicy.
3. podtrzymanie znieczulenia tzw. kondukcję
4. wybudzenie, czyli zakończenie znieczulenia.
Etap 1. Indukcja znieczulenia:
Przed rozpoczęciem znieczulenia ogólnego pacjentowi zwykle podaje się przez maskę umieszczoną na ustach i nosie tlen. Ma to na celu poprawę utlenowania krwi przed podaniem środków znieczulających, które mogą osłabiać oddech pacjenta. Chcąc uzyskać szybkie "zaśnięcie" podaje się leki dożylnie przez uprzednio założoną kaniulę. Sen pojawia się z reguły po 30-50 sekundach od podania środków. O wystąpieniu snu świadczy brak reakcji na głos oraz zniknięcie odruchu rzęskowego. Jeżeli pacjent ma monitorowaną czynność mózgu - monitor głębokości snu pokazuje obniżenie aktywności kory mózgowej. Następnie zostają podane środki zwiotczające mięśnie, dochodzi do bezdechu i zachodzi konieczność prowadzenia oddechu zastępczego. Ta czynność nazwana została natlenieniem czynnym, ponieważ to anestezjolog oddycha za pacjenta. Po wypełnieniu powyższych czynności lekarz anestezjolog przechodzi do kolejnego etapu znieczulenia
Etap 2. Intubacja tchawicy:
Intubacja dotchawicza polega na umieszczeniu rurki intubacyjnej, która przechodzi przez jamę ustną do tchawicy – narządu układu oddechowego, stanowiącego przedłużenie krtani i zapewniającego dopływ powietrza do płuc. Zabieg ten ułatwia udrożnienie dróg oddechowych, zapewnia ochronę przed aspiracją treści pokarmowej do drzewa oskrzelowego i płuc, umożliwia podłączenie do aparatu do znieczulenia. Po wykonaniu intubacji lekarz anestezjolog za pomocą słuchawek lekarskich sprawdza czy rurka intubacyjna jest prawidłowo umieszczona.
Do niektórych typów zabiegów możliwe jest zabezpieczenie drożności dróg oddechowych za pomocą innych przyrządowych metod udrażniania górnych dróg oddechowych np. maską krtaniową, która również umożliwia wentylację mechaniczną.
Etap 3. Podtrzymanie znieczulenia – kondukcja
Dla podtrzymania znieczulenia stosuje się przeważnie środki wziewne gazowe
w połączeniu z tlenem, które podaje się do wdychania przez rurkę intubacyjną. Dodatkowo podawane są dożylnie silne leki przeciwbólowe oraz leki zwiotczające mięśnie, co ma za zadanie ułatwić przeprowadzenie operacji. Możliwe jest również podtrzymanie znieczulenia tylko za pomocą leków dożylnych podawanych w stałym kontrolowanym wlewie, co najczęściej stosowane jest w przypadku operacji przeprowadzanych w kontrolowanym podciśnieniu.
Etap 4.Wybudzenie:
Po zakończeniu zabiegu operacyjnego lekarz anestezjolog zaprzestaje podawania środków powodujących podtrzymywanie znieczulenia ogólnego. Czasami zachodzi konieczność podaży leków odwracających działanie środków anestetycznych. Rozpoczyna się budzenie - pojawia się własny oddech i powraca świadomość. Anestezjolog po dokładnej analizie stanu pacjenta usuwa rurkę intubacyjną.
Anestezjolog podejmując decyzję o opuszczeniu przez pacjenta sali operacyjnej musi być przekonany, że jego bezpieczeństwu nic nie zagraża.
Zatem pacjent musi:
- być przytomny i wykonywać proste polecenia (np. ściskanie dłoni, uniesienie ręki, podniesienie głowy).
- być wydolny oddechowo i krążeniowo.
- mieć założone opatrunki i opisane dreny.
- mieć wypełnioną dokumentację znieczulenia.
- mieć ustalone zlecenia pooperacyjne, w tym rodzaj monitorowania i podaży środków przeciwbólowych
Dodatkowo konieczne jest określenie czasu przyjęcia posiłku i płynów (bądź zakazu ich przyjmowania).
Dzięki nowoczesnym technikom znieczulania oraz pełnemu i ciągłemu monitorowaniu powikłania znieczulenia ogólnego zdarzają się obecnie bardzo rzadko. Powikłania mogą dotyczyć każdego etapu znieczulenia ogólnego.
Powikłania intubacji to:
- uszkodzenia uzębienia, uszkodzenie warg i podniebienia, bolesność gardła, męczący kaszel i chrypka, trudności z przełykaniem śliny;
- niepowodzenie intubacji, wprowadzenie rurki intubacyjnej do przewodu pokarmowego -istnieje wtedy konieczność powtórzenia intubacji dotchawiczej;
- brak możliwości intubacji dotchawiczej w przypadku otyłości, zmian anatomicznych i chorobowych tchawicy – w takim przypadku możliwe jest wybudzenie pacjenta i odroczenie zabiegu a w przypadku braku możliwości wentylacji lub konieczności przeprowadzenia zabiegu ze wskazań życiowych zastosowanie technik ratunkowych w postaci tracheotomii lub tracheopunkcji (czasowe wprowadzenie rurki tracheotomijnej przez opracowany chirurgicznie dostęp do tchawicy w okolicy szyi).
Powikłania podania leków to:
- reakcje alergiczne w postaci najczęściej występującego rumienia, zaczerwienienia skóry, rzadziej obrzęku głośni do bardzo rzadko występującego wstrząsu anafilaktycznego;
- nudności, wymioty.
Do pozostałych rzadkich powikłań należą:
- zachłyśnięcie się pacjenta treścią żołądkową, prowadzące do ciężkiego zapalenia płuc;
- krytyczne niedotlenienie mózgu pacjenta, powodujące jego nieodwracalne uszkodzenie;
- nagłe zatrzymanie pracy serca;
- mechaniczne uszkodzenie tchawicy lub strun głosowych;
- gorączka złośliwa – niezmiernie rzadkie powikłanie spowodowane użytymi do znieczulenia lekami, wynikające z genetycznej predyspozycji pacjenta. Może prowadzić do śmierci znieczulanego pacjenta;
- trudności z wybudzeniem pacjenta lub przedłużone budzenie pacjenta spowodowane ukrytymi wadami genetycznymi.
- Drukuj
- Powrót