Górnośląskie Centrum Medyczne - Szpital w Ochojcu - www.gcm.pl

Pełna nazwa: operacyjne leczenie zespołu kanału stępu – odbarczenie nerwu piszczelowego

OPIS OPERACJI

Miejscem operacji jest przyśrodkowa powierzchnia stawu skokowego i stopy. Stosuje się znieczulenie miejscowe. Operacja wykonywana jest u pacjenta ułożonego na plecach lub na boku. Nacięcie skóry o długości kilku centymetrów wykonywane jest pomiędzy kostką przyśrodkową i piętą. Dalsza część operacji polega na zlokalizowaniu nerwu piszczelowego oraz otaczających go struktur: więzadeł oraz tętnicy i żyły. Uwolnienie nerwu od ucisku uzyskuje się poprzez przecięcie lub wycięcie struktur łącznotkankowych, uciskających nerw. Ranę zamyka się szwami, które zostają usunięte po kilku dniach. Jeżeli rana zostanie zamknięta szwem śródskórnym wchłanialnym, taki szew nie wymaga usunięcia.

OPIS CHOROBY

Zespół kanału stępu (inna nazwa – kanał kostki przyśrodkowej) to zaburzenie czynności nerwu piszczelowego na skutek ucisku w wymienionym kanale.

Kanał stępu jest – w dużym uproszczeniu – wąską przestrzenią anatomiczną, zlokalizowaną na przyśrodkowej powierzchni stawu skokowego i stopy – pomiędzy kostką przyśrodkową i piętą. W kanale utworzonym pomiędzy dwoma blaszkami więzadła o nazwie troczek zginaczy, biegną: nerw piszczelowy, tętnica piszczelowa tylna oraz żyła piszczelowa tylna; w pobliżu znajdują się ścięgna. W dalszym przebiegu nerw piszczelowy dzieli się na nerw podeszwowy przyśrodkowy i boczny. Wymienione gałęzie nerwu piszczelowego unerwiają część mięśni palucha i stopy, skórę podeszwy stopy oraz część skóry palców stopy.

Przyczyną choroby jest ucisk (najczęściej długotrwały) nerwu piszczelowego przez sąsiadujące twarde twory anatomiczne: więzadła, ścięgna i kości. Do ucisku dochodzi na skutek zmian zwyrodnieniowych (gangliony, zgrubienie więzadeł, wyrośla kostne), zapalnych lub pourazowych (zniekształcenia kości po przebytych złamaniach). Zmiany te powodują ucisk nerwu. Inną przyczyną są powtarzające się drażnienia mechaniczne i mikrourazy powierzchownie przebiegającego nerwu. Drażnienie mechaniczne i ucisk upośledza czynności włókien nerwowych przebiegających w nerwie.

OBJAWY CHOROBY

• bóle, uczucie palenia, drętwienia i mrowienia w obrębie palucha oraz podeszwy stopy, najsilniejsze w nocy, mogą nasilać się w określonych ułożeniach kończyny lub podczas obciążania kończyny.
• osłabienie (niedowład) części mięśni stopy.

Rozpoznanie choroby stawiane jest na podstawie stwierdzenia charakterystycznych opisanych wyżej objawów oraz na podstawie badania elektrofizjologicznego (elektromiograficznego), które ocenia przewodzenie bodźców w obrębie nerwu piszczelowego. W określonych przypadkach może być pomocne zdjęcie rentgenowskie oraz inne badania obrazowe.

ALTERNATYWNE METODY LECZENIA

• Leczenie rahabilitacyjne, akupunktura, farmakoterapia – często stosowane są w początkowej fazie choroby.

• Leczenie farmakologiczne (preparaty witamin, wstrzykiwanie kortykosteroidów) może przynieść złagodzenie objawów, jednakże nie ma gwarancji pozytywnego wyniku takiego leczenia, a zwłoka spowodowana oczekiwaniem na wynik leczenia farmakologicznego może przyczynić się do zwiększenia uszkodzenia nerwu.

WSKAZANIA DO OPERACYJNEGO LECZENIA ZESPOŁU KANAŁU STĘPU

Leczenie operacyjne stosuje się po stwierdzeniu charakterystycznych objawów (podanych w części – Opis choroby) i uzyskaniu wyniku badania elektrofizjologicznego (elektromiograficznego), potwierdzającego uszkodzenie nerwu piszczelowego na poziomie kanału stępu.

PRZECIWWSKAZANIA DO OPERACJI

• infekcja skóry w miejscu planowanej operacji;
• zaburzenia krzepnięcia krwi.

ZAKŁADANY CEL OPERACJI

Uwolnienie nerwu piszczelowego od ucisku.

RODZAJ ZNIECZULENIA

Najczęściej stosowane jest znieczulenie miejscowe preparatami: Lignocaina, Bupivacaina.

PRZYGOTOWANIE DO OPERACJI

I. Przed zabiegiem operacyjnym konieczne jest wykonanie 2 lub 3 szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (HBs).

II. Pacjenci przyjmujący doustne środki zmniejszające krzepliwość krwi (Acard, Polocard, Pochodne kumaryny i inne) powinni zaprzestać ich przyjmowania na 10 dni przed zabiegiem. Środki te należy zastąpić iniekcjami preparatów heparyny, na przykład: Clexane, Fraxiparyne, Fragmin, podawanymi w odpowiedniej dawce podskórnie. Dawkę ustala lekarz.

III. Niezbędne badania laboratoryjne:

1. Diagnostyka chorób zakaźnych (Antygen HBs, Przeciwciała Anty-HCV).
2. Morfologia krwi 5diff, oznaczenie poziomu Glukozy, jonów sodowych (Na) i potasowych (K).
3. badania koagulologiczne: Czas kaolinowo-kefalinowy (APTT), Czas protrombinowy (PT+INR).

IV. W dniu zabiegu nie jest wymagane pozostawanie na czczo, chyba, że lekarz zaleci inaczej.

LECZENIE ZESPOŁU KANAŁU STĘPU

1. LECZENIE CHIRURGICZNE:

Przecięcie więzadeł w celu dekompresji, czyli wyeliminowania ucisku na nerw. Typowe uwolnienie nerwu od ucisku wykonuje się drogą otwartej operacji. Nacięcie skóry o długości kilku centymetrów wykonywane jest pomiędzy kostką przyśrodkową i piętą. Dalsza część operacji polega na zlokalizowaniu nerwu piszczelowego oraz otaczających go struktur: więzadeł, tętnicy, żyły i ścięgien. Uwolnienie nerwu od ucisku uzyskuje się poprzez przecięcie lub wycięcie struktur łącznotkankowych, uciskających nerw. Ranę zamyka się szwami, które zostają usunięte po 5-9 dniach. Jeżeli rana zostanie zamknięta szwem śródskórnym wchłanialnym, taki szew nie wymaga usunięcia. Opisana operacja wykonywana jest w tutejszym oddziale neurochirurgii

2. LECZENIE REHABILITACYJNE: jest to leczenie uzupełniające, stosowane po wykonaniu operacji w celu poprawy siły mięśni oraz przyspieszenia regeneracji włókien nerwowych. W tym celu wykorzystywane są różne metody: odpowiednio dobrane ćwiczenia, elektrostymulację nerwu i inne, zaleca je specjalista rehabilitacji.

3. LECZENIE FARMAKOLOGICZNE: jest to leczenie uzupełniające, najczęściej stosuje się środki poprawiające metabolizm tkanki nerwowej (na przykład witaminy z grupy B), które mogą mieć wpływ na przyspieszenie regeneracji uszkodzonego nerwu.

TYPOWY CZAS POBYTU W SZPITALU

Operacja wykonywana jest w dniu przyjęcia do szpitala, wypis do domu następuje kilka godzin po operacji.

REKONWALESCENCJA I ZALECENIA

• Pacjenci w dniu wypisu otrzymują receptę na antybiotyk i środki przeciwbólowe – stosowanie ustala lekarz.
• Do czasu zagojenia rany (5-9 dni) należy unikać pełnego zakresu zgięcia i wyprostu w stawie skokowym. Obciążanie operowanej kończyny może powodować ból, z tego powodu chodzenie może być utrudnione. W takim przypadku zaleca się chodzenie przy pomocy laski lub kuli łokciowej.
• Przez okres kilku tygodni nie należy wykonywać operowaną kończyną wysiłków fizycznych.
• Okres niezdolności do pracy zależy od rodzaju wykonywanej pracy i postępów rekonwalescencji.
• Zależnie od stanu klinicznego pacjenci otrzymują skierowanie na uzupełniające leczenie w poradni rehabilitacji.
• Dotyczy pacjentów opuszczających szpital w dniu zabiegu: po zabiegu operacyjnym i znieczuleniu pacjent nie powinien prowadzić pojazdów mechanicznych, obsługiwać maszyn i podejmować ważnych życiowo decyzji.

MOŻLIWE POWIKŁANIA I EFEKTY NIEPOŻĄDANE

• przedłużające się gojenie rany, infekcja rany,
• ból okolicy operowanej, uczucie drętwienia, palenia i pieczenia operowanej stopy, obrzęk operowanej stopy,
• rzadko w trakcie operacji może dojść do niezamierzonego uszkodzenia nerwu, uszkodzenie takie powoduje niedowład części mięśni stopy i zniesienie czucia na obszarze skóry unerwianym przez gałęzie nerwu piszczelowego, zaburzenia te mogą być nieodwracalne,
• prawidłowo wykonana operacja nie przyniesie poprawy, jeżeli długotrwały ucisk doprowadził do nieodwracalnych zmian w nerwie,
• poprawa po operacji zazwyczaj następuje po upływie kilku tygodni lub miesięcy – jest to czas niezbędny do regeneracji włókien nerwowych, uszkodzonych przez długotrwały ucisk.