Informacje ogólne o chorobie zwyrodnieniowej stawów
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest to przewlekła choroba o etiologii wieloczynnikowej będącej następstwem zaburzenia równowagi pomiędzy procesami degradacji i regeneracji chrząstki stawowej oraz warstwy podchrzęstnej kości. Może ona dotyczyć jednego lub obu stawów. Częstość występowania choroby wzrasta wraz z wiekiem.
Ze względu na etiologię, chorobę możemy podzielić na dwie grupy:
a) pierwotną (idiopatyczną), której przyczyn nie możemy jednoznacznie określić
b) wtórną, która związana jest z istnieniem konkretnej przyczyny choroby np.: zmian wrodzonych, urazów, jałowej martwicy chrzęstno - kostnej, zmian zapalnych stawów.
W chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego zniszczeniu ulega chrząstka stawowa, warstwa podchrzęstna kości ulega sklerotyzacji, tworzą się torbiele i wyrośla kostne, dochodzi do stanu zapalnego maziówki i zwłóknienia torebki stawowej, a szpara stawowa ulega przewężeniu. W wyniku tych zmian obserwujemy deformację stawu, ograniczenie ruchomości, przykurcze, osłabienie siły mięśniowej oraz ból nasilający się przy ruchach. W miarę rozwoju choroby obserwujemy narastanie dolegliwości, które nie ustępują po zastosowaniu leków. Choroba stopniowo może doprowadzić do kalectwa pacjenta.
Leczenie zachowawcze przynosi efekt tylko w początkowej fazie. W przypadku nasilenia zmian destrukcyjnych stawu konieczne staje się wykonanie operacji wymiany stawu kolanowego, czyli endoprotezoplastyki kolana. Moment, w którym decydujemy się na zabieg operacyjny, zależy od stopnia zaawansowania zmian, progresji choroby, ewentualnej przyczyny, wieku pacjenta. Ostateczna decyzja o leczeniu operacyjnym zostaje podjęta wspólnie przez lekarza i pacjenta, zwłaszcza, że proponowany zabieg oprócz korzyści niesie ryzyko powikłań.
Rodzaje endoprotez kolana:
- cementowana (standardowa) dla pacjentów starszych i w średnim wieku (do połączenia endoprotezy z kością używany jest specjalny cement kostny),
- niecementowana dla pacjentów młodych o stosunkowo zdrowych kościach,
- ednoprzedziałowa dla pacjentów z chorobą zwyrodnieniową dotyczącą jednego przedziału kolana,
- rewizyjna dla pacjentów, u których istnieje konieczność wymiany zużytej lub obluzowanej endoprotezy.
Standardowa endoproteza kolana implantowana jest w dwóch wersjach z:
- zachowaniem więzadła krzyżowego tylnego oraz
- tzw. stabilizacją tylną, przy wycięciu tego więzadła.
Bardzo rzadko istnieje konieczność implantacji endoprotezy rzepki. Typ zastosowanego implantu zależy od wieku pacjenta oraz stopnia destrukcji kości i stawu. Ostateczną decyzję o rodzaju założonej endoprotezy podejmuje lekarz operujący w zależności od stanu miejscowego podczas zabiegu.
Ryciny. Radiogramy stawu kolanowego po przebytej endoprotezoplastyce:
1 – dwuprzedziałowej, 2 – jednoprzedziałowej, 3 - rewizyjnej
Opis standardowego zabiegu endoprotezoplastyki kolana
Podczas zabiegu wykonujemy cięcie skóry i tkanki podskórnej w okolicy pośrodkowej kolana. Otwieramy staw kolanowy przecinając jego torebkę. Po zwichnięciu rzepki, wycięciu łąkotek i więzadła krzyżowego na specjalnych przymiarach oceniamy rozmiar implantu i wykonujemy odpowiednie cięcia kości udowej i piszczelowej. Za pomocą cementu kostnego implantujemy element udowy i piszczelowy endoprotezy oraz wkład polietylenowy. Zakładamy drenaż (najczęściej 2 dreny Redona) szyjemy warstwowo tkanki. Zakładamy opatrunek i kończymy zabieg operacyjny. Czasami przy dużej destrukcji kości niezbędnym staje się uzupełnienie ubytków przeszczepami kości własnej lub alogenicznej z banku tkanek.
Najczęściej spotykane powikłania edoprotezoplastyki kolana
Należy wiedzieć, że endoprotezoplastyka kolana jest zabiegiem trudnym, długotrwałym, połączonym z utratą znacznej ilości krwi i obciążającym zdrowie operowanego. Operacja ta pomimo zachowania przez lekarzy należytej staranności i ostrożności podczas wykonywania tej procedury i oczywistych korzyści, jakie niesie dla chorego, obarczona jest ryzykiem powikłań, które mogą mieć istotny wpływ na dalsze zdrowie i życie pacjenta.
Do powikłań, które mogą towarzyszyć zabiegowi należą:
1. Powikłania związane z procesem znieczulenia ogólnego lub częściej stosowanego podpajęczynówkowego do zgonu okołooperacyjnego włącznie. Szczegółowych informacji może udzielić anestezjolog kwalifikujący do zabiegu.
2. Powikłania związane z przebiegiem zabiegu:
- Utrata krwi, która wymaga przetoczenia koncentratu krwinek czerwonych lub osocza od niespokrewnionego dawcy (krew przetaczana jako tkanka obca dla biorcy może dać różnego typu odczyny; od wzrostu temperatury, poprzez zakażenia wirusowe, odczyn anafilaktyczny aż po odczyn hemolityczny, mogący kończyć się zgonem).
- Nieprawidłowe osadzenie elementów endoprotezy.
- Zmiana proponowanego przed zabiegiem typu endoprotezy.
- Złamanie kości udowej lub piszczelowej wymagające dodatkowego zespolenia.
- Wydłużenie lub skrócenie operowanej kończyny.
- Powikłania neurologiczne łącznie z uszkodzeniem i porażeniem nerwu strzałkowego oraz nerwów skórnych, odpowiadających za prawidłową funkcję ruchową i czuciową kończyny dolnej.
- Uszkodzenia dużych naczyń tętniczych i żylnych prowadzące do masywnego krwawienia (konieczność poszerzenia zabiegu i wykonanie operacji z rekonstrukcją naczyniową).
- Zatorowość płucna, niewydoloność krążeniowo-oddechowa, zawał serca, zaburzenia rytmu serca, wstrząs kardiogenny lub pokrwotoczny, udar mózgu mogące wymagać leczenia w Oddziale Intensywnej Terapii i stosowania procedur podtrzymujących życie a nawet doprowadzić do zgonu pacjenta.
- Oparzenie wywołane przez polimetakrylan metylu (cement kostny).
- Zwichnięcie endoprotezy.
3. Powikłania okresu pooperacyjnego:
- Związane z typem znieczulenia (nudności, wymioty, spadki ciśnienia, zaburzenia pracy serca).
- Nieprawidłowe gojenie rany pooperacyjnej lub zakażenie rany.
- Nasilone krwawienie z rany, krwiak w okolicy operowanej.
- Martwica tkanek w okolicy rany.
- Zakażenie głębokie kości wokół implantu wymagające powtórnej operacji i usunięcia protezy oraz długotrwałego leczenia farmakologicznego.
- Zakrzepica żylna najczęściej obejmująca żyły kończyn dolnych objawiająca się bólem, obrzękiem i przekrwieniem oraz owrzodzeniami kończyny trwającymi od kilku dni do kilku tygodni, a czasami do końca życia i wymagającymi długotrwałego leczenia farmakologicznego, a nawet amputacji kończyny zwłaszcza u pacjentów z towarzyszącą otyłością, cukrzycą lub miażdżycą.
- Przedłużony okres unieruchomienia w łóżku po zabiegu operacyjnym z zastosowaniem różnego typu opatrunków gipsowych lub ortez.
- Aseptyczne obluzowanie implantu na skutek zużywania się materiału lub reakcji organizmu na zastosowaną endoprotezę.
- Skostnienia okołostawowe utrudniające ruchomość w operowanym stawie.
- Powikłania nefrologiczno-urologiczne (niewydolność nerek, zatrzymanie moczu i konieczność dializoterapii).
- Odczyny uczuleniowe na składniki, z których wykonane są elementy endoprotezy (konieczność usunięcia implantów).
- Dolegliwości bólowe stawu rzepkowo-udowego wymagające implantacji endoprotezy rzepki.
- Utrzymywanie się dolegliwości bólowych.
- Drukuj
- Powrót